Türkiye Barolar Birliği verileri avukat sayısındaki artışın sürdüğünü gösterirken, vatandaşların hukuki destek arayışında öne çıkan başlıklar arasında boşanma, kira ilişkileri, tüketici ve iş uyuşmazlıkları dikkat çekiyor. Zorunlu arabuluculuk ve kira rejimindeki değişiklikler başvuruların türünü de dönüştürüyor.
Türkiye’de hukuk hizmetlerine talep, hem toplumsal hem ekonomik dinamiklerin etkisiyle yön değiştiriyor. Son açıklanan baro verilerine göre ülkede barolara kayıtlı avukat sayısı 2024 sonunda 199 bin 142’ye ulaştı; bu toplam içinde büyük baroların yanı sıra Ege ve İç Anadolu’daki orta ölçekli barolarda da belirgin artışlar gözlendi. İzmir Barosu örneğinde 2024 sonu itibarıyla kayıtlı avukat sayısı 13 bin 919’a çıktı. Bu tablo, mezun sayısındaki artışın ve meslek içi uzmanlaşma eğilimlerinin sahaya yansımasına işaret ediyor.
Artışın mekânsal dağılımı da dikkat çekici. İstanbul ve Ankara gibi merkezlerde avukat sayısı doğal olarak yüksek; ancak son yıllarda İzmir’in payı da istikrarlı biçimde büyüyor. Bölgesel ekonominin çeşitliliği, liman ve lojistik faaliyetleri, turizm ve teknoloji girişimlerinin artmasıyla birlikte kentin hukuk ihtiyacı sadece ticaret ve şirketler hukuku ekseninde değil, bireysel başvuruların da yoğunlaştığı aile ve kira hukuku alanlarında genişliyor. İzmir özelinde bu eğilim, hem yerel yargı takvimlerine hem de alternatif çözüm mekanizmalarına başvuru oranlarına yansıyor.
Aile hukuku başlıkları talep haritasında ilk sıralarda yer almaya devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun yayımladığı 2024 verilerine göre yıl boyunca kesinleşen boşanma sayıları 187 bin 343’e ulaştı. Bu sayı, boşanma süreçlerinde nafaka, velayet, mal rejimi ve kişisel ilişki gibi alt kalemlerde profesyonel danışmanlığa olan ihtiyacı artırıyor. Avukatlar, dava dışı uzlaşma ve aile arabuluculuğu yaklaşımlarının tarafların yıpranmasını azaltabildiğini, ancak her dosyada yargılama stratejisinin farklılaştığını belirtiyor. Kentlilerin gündelik arayışlarında “İzmir’de aile hukuku alanında hangi uzmanlıklara başvuruluyor?” sorusu daha görünür hâle gelirken, çevrim içi aramalarda İzmir boşanma avukatı ifadesinin öne çıktığı gözleniyor.
Kira ilişkileri ise son iki yılda tartışmaların merkezinde. 1 Eylül 2023’ten itibaren kira uyuşmazlıklarında dava açmadan önce arabuluculuk başvurusu zorunlu hâle geldi; uygulama, komşu hakkı ve kat mülkiyeti kapsamındaki belirli uyuşmazlıkları da içeriyor. Adalet Bakanlığı’nın duyurduğu verilere göre bu kapsamdaki başvuruların önemli bir bölümü anlaşmayla sonuçlandı ve süreç yargının iş yükünü dengeleyen bir kapı olarak öne çıktı.
Bu resme, kira artış rejimindeki değişim eklendi. Konut kiraları için uygulanan yüzde 25’lik artış sınırı 1 Temmuz 2024 itibarıyla sona erdi; artışların yeniden Türk Borçlar Kanunu’nun TÜFE on iki aylık ortalama sınırına göre belirlenmesi uygulamasına dönüldü. Düzenleme, kira tespit ve uyarlama taleplerini olduğu kadar, taraflar arası müzakere ve arabuluculuk süreçlerini de doğrudan etkiledi. Sahada görev yapan hukukçular, en büyük değişkenin “sözleşmenin yenileme tarihi–TÜFE zamanlaması” kesişiminde ortaya çıktığını, kiracı–malik iletişiminin yazılı ve delillendirilebilir biçimde yürütülmesinin uyuşmazlık riskini azalttığını vurguluyor. İzmir özelinde, gayrimenkul piyasasındaki hareketlilik ve öğrenci–sezonluk kiralamaların payı nedeniyle İzmir kira avukatı arayışlarının yoğunluğu dikkat çekiyor.
Arabuluculuğun genel resmine bakıldığında, 2024 yılında dava şartı ve ihtiyari arabuluculuk kapsamında toplam 800 bini aşkın dosyada dostane çözüm sağlandığı açıklandı. Arabuluculuk kurumunun kira, iş ve ticari alacaklar yanında tüketici uyuşmazlıklarında da zorunlu dava şartı hâline gelmesiyle birlikte, başvuru sayıları ve anlaşma oranları kamuoyunun yakından izlediği göstergelerden biri oldu. Uzmanlar, “daha hızlı, daha düşük maliyetli ve taraf iradesine dayalı çözüm” vurgusunun, mahkeme süreçleriyle birlikte hibrit bir hukuk iklimi yarattığını ifade ediyor.
Tüketici hukukunda ise birkaç yılın birikimi 2024–2025 döneminde görünür oldu. 6502 sayılı Kanun’a eklenen 73/A maddesiyle tüketici davalarında da dava açmadan önce arabulucuya başvuru dava şartı hâline geldi; hakem heyeti parasal sınırları ise Ticaret Bakanlığı tebliğleriyle her yıl güncelleniyor. E-ticaret ve mesafeli sözleşmelerde iade–iptal süreçleri, abonelik yönetimi ve ayıplı ifa başlıklarında sistematik başvurular artarken, platformlarla satıcılar arasındaki sorumluluk paylaşımı da dosya stratejilerinde belirleyici hâle geliyor.
İş hukuku, ekonomik dalgalanmalar ve çalışma rejimindeki dönüşümler nedeniyle her zaman canlı bir alan. Fazla mesai ve ücret alacaklarının yanında, performans–fesih süreçleri, iş kazaları ve hizmet tespiti dosyaları ilk sıralarda. Zorunlu arabuluculuk bu alanda 2018’den beri yürürlükte; uygulama, tarafların belge düzenine ve delil yönetimine daha fazla özen göstermesini zorunlu kılıyor. Arabuluculuk masasında anlaşmaya varılamayan dosyalarda ise yargılama, ön görüşmelerde kaydedilen tutanak ve tekliflerin ışığında daha hedefli ilerleyebiliyor. (Bu paragraftaki değerlendirmeler genel bilgi amaçlıdır.)
Dijitalleşme, avukatın iş akışını yeniden şekillendiriyor. UYAP ve e-tebligat ile dosya iletişimi hızlanırken, müşterilerin beklentisi de “öngörülebilir süreler ve şeffaf maliyet” odağına kayıyor. Veri koruma ve kişisel veriler hukuku, şirketlerin iç süreçlerinde standart hâline gelirken; içerik kaldırma, itibar yönetimi ve siber dolandırıcılık kaynaklı uyuşmazlıklarda teknik uzmanlıkla hukuk bilgisini birleştiren ekipler öne çıkıyor. Tüketici verisi işleyen işletmelerde idari para cezalarının yeniden değerleme oranlarıyla artması, uyum programlarını stratejik bir gündem maddesi hâline getirdi.
Ceza yargılaması tarafında da toplumsal gündemle paralel bir hareketlilik söz konusu. Ekonomik suçlar, bilişim sistemleri aracılığıyla işlenen suçlar ve sahtecilik dosyaları, sosyal medyanın yaygın kullanımının etkisiyle öne çıkarken; mağdur hakları ve destek mekanizmaları üzerine kurumsal bilgilendirme çalışmaları genişliyor. Bu alandaki talep artışı, baroların CMK ve mağdur hizmetleri eğitimlerini düzenli aralıklarla güncellemesine yol açıyor.
Sahadaki diğer önemli başlık uzmanlaşma. Büyük ölçekli bürolar kadar, bireysel avukatlar ve butik ekipler de belirli mikronişlere odaklanarak farklılaşıyor: sigorta–sağlık, enerji–çevre, spor–eğlence, miras planlaması, Gayrimenkul–kentsel dönüşüm gibi. Bu eğilim, hem müvekkil deneyiminde hem de meslek içi kalitede standardı yükseltiyor. Üniversitelerde klinik ve uygulamalı eğitim modellerinin yaygınlaşması, yeni mezunların dosya yönetimine hızlı adapte olmasını sağlıyor.
Talep tarafındaki bu tablo şehirler ölçeğinde de çeşitleniyor. İzmir’de aile içi uyuşmazlıklar ve kira kaynaklı başvuruların yanına tüketici–konut projeleri ve turizm bağlantılı sözleşme ihtilafları ekleniyor. “Kısa dönemli kiralamalar, sezonluk sözleşmeler ve site yönetimi–kat mülkiyeti” üçgeninde çıkan uyuşmazlıklar, arabuluculuk kapısından geçtikten sonra mahkemeye taşınıp taşınmamasına göre farklı stratejiler gerektiriyor. Vatandaşın bilgi arayışında boşanma avukatı ve kira avukatı gibi ifadelerin öne çıkması, bu başlıkların gündelik hayatın pratik ihtiyaçları arasında üst sırada yer aldığını gösteriyor.
Kira uyuşmazlıklarına ilişkin zorunlu arabuluculuk düzenlemesi, yalnızca dava öncesi bir durak değil; tarafların masada müzakere becerilerini geliştiren bir alan olarak da görülüyor. 1 Eylül 2023 ve sonrasında açılan kira tespit–tahliye davaları öncesinde arabulucuya başvurulması şartı, özellikle büyükşehirlerde başvuruların hızla artmasına yol açtı. Bu sayede tahliye ve tespit dosyalarında mahkeme öncesi ciddi bir filtre oluşurken, anlaşma sağlanan dosyaların oranı da dikkat çekici bir seviyeye ulaştı. (Bakanlık, kira uyuşmazlıklarında on binlerce dosyanın anlaşmayla sonuçlandığını duyurmuştu.)
Aile hukuku gündemi ise yalnızca dava sayılarıyla değil, süreç yönetimi ve iletişimle de şekilleniyor. Ebeveynlik planı, çocukla kişisel ilişki ve mal rejimi tasfiyesi gibi karmaşık başlıklarda, uzmanlık ve disiplinler arası yaklaşım belirleyici oluyor. TÜİK’in 2024 verileri boşanmalarda artışa işaret ederken, uzmanlar hukuki temsilin yanı sıra psikososyal destek ve arabuluculuk kanallarının doğru sırayla kurgulanmasının çatışmayı azaltabildiğini belirtiyor. Bu yaklaşım, yargı sürecinin uzunluğunu ve maliyetini de etkiliyor.
Genel resme bakıldığında, avukat sayısındaki artışla birlikte hizmet çeşitliliği ve erişilebilirlik de artıyor. Ancak bu, rekabetin yalnızca fiyat üzerinden değil, uzmanlık, etik ve şeffaflık üzerinden de yaşanacağı bir döneme girildiği anlamına geliyor. Zorunlu arabuluculuk uygulamalarının yaygınlaşması, kira rejimindeki değişimler ve tüketici hukukundaki yeni denge noktaları, vatandaşın hukuki yolculuğunun “mahkeme öncesi–yargılama–icra” üç aşamalı mimari içinde daha planlı ilerlemesini sağlıyor. Mesleğin temsilcileri, “erken başvuru, belgelendirme ve doğru yönlendirme” üçlüsünün hem hak arama özgürlüğünü güçlendirdiği hem de yargı sisteminin etkinliğine katkı sunduğu görüşünde.
Sonuç olarak, Türkiye’de avukat sayısındaki artış tek başına bir istatistik değil; talebin niteliği, hukuki çözüm yollarının çeşitlenmesi ve vatandaşın hukuka erişiminin kolaylaşmasıyla birlikte okunması gereken bir trend. İzmir’den Ankara’ya, Diyarbakır’dan Bursa’ya farklı kentlerde farklı ihtiyaçlar öne çıksa da, tablo ortak bir mesaj veriyor: Aile, kira, tüketici ve iş hukuku başlıkları, gündelik yaşamın hukukla kesiştiği sıcak alanlar. Bu alanlarda doğru bilgiye zamanında erişim, arabuluculuk gibi barışçıl çözüm yollarının etkin kullanımı ve uzmanlaşmış hukuk hizmeti, yeni dönemin belirleyici unsurları olacak. Türkiye’nin 2024 verileri ve 2025’in ilk sinyalleri, bu dönüşümün kalıcı olacağına işaret ediyor.
Kaynak: Magazin Haberleri
News
