Çocuklar için tehlike çanları çalıyor: 10 çocuktan 1’i obez!

UNICEF’in yeni rapora göre, artık her 10 çocuktan 1’i obez. Okul kantinlerinde satılan işlenmiş gıdalar, sürekli çocukların karşısına çıkan fast food reklamları ve daha birçok etken, çocuklarda obezite riskini artırıyor. Uzmanlar, “Vakit kaybetmeden harekete geçmeliyiz” çağrısı yapıyor.

UNICEF, çocukların ne tür yiyecek ve içecekle ne sıklıkta, hangi koşullarda maruz kaldığını ve çocuklarda beslenme yetersizliğini inceleyen bir rapor yayımladı. Rapora göre obezite bu yıl ilk kez düşük kilonun önüne geçerek, dünya genelinde çocuklar arasında en yaygın malnütrisyon (yetersiz beslenme) biçimi haline geldi. Her 10 çocuktan 1’i – yani yaklaşık 188 milyon okul çağındaki çocuk ve ergen – obeziteyle mücadele ediyor. Bu durum, çocukları hayatlarını tehdit eden sağlık sorunlarıyla karşı karşıya bırakıyor.

 YÜKSEK KALORİLİ İŞLENMİŞ GIDALAR SEBEP OLUYOR

190’dan fazla ülkeden elde edilen verilere dayanan rapor, 5-19 yaş arası çocuklar arasında düşük kilonun 2000 yılında %13 seviyesindeyken 2024 itibarıyla %9,2’ye düştüğünü, buna karşılık aynı dönemde obezite oranının %3’ten %9,4’e yükseldiğini ortaya koyuyor. Obezite, artık Sahra Altı Afrika ve Güney Asya dışındaki tüm bölgelerde düşük kilodan daha yaygın.

Rapora göre, bu artışın temel nedeni, geleneksel beslenme biçimlerinin yerini ucuz, kalorisi yüksek ve genellikle ithal edilen işlenmiş gıdalara bırakması.

UNICEF Genel Direktörü Catherine Russell, konuya ilişkin “Artık malnütrisyon dediğimizde yalnızca düşük kilolu çocuklardan söz etmiyoruz. Obezite, çocukların sağlığını ve gelişimini tehdit eden ciddi bir sorun haline geldi... Meyve, sebze ve protein gibi temel besinlerin yerini giderek daha fazla ultra işlenmiş gıdalar alıyor. Oysa çocukluk döneminde sağlıklı beslenme, büyüme, beyin gelişimi ve ruh sağlığı açısından kritik öneme sahip.” açıklamasını yaptı.

İLERLEYEN YAŞLARDA KANSERE SEBEP OLABİLİYOR

5 yaş altı çocuklarda yetersiz beslenmeye bağlı sorunlar (bodurluk, zayıflık) hâlâ ciddi bir problem olsa da, okul çağındaki çocuklar ve ergenler arasında fazla kilo ve obezite hızla artıyor. Son verilere göre dünya genelinde 5-19 yaş arası her 5 çocuktan 1’i – yaklaşık 391 milyon çocuk – fazla kilolu. Bunların büyük kısmı artık obez olarak sınıflandırılıyor.

Çocuklarda obezite; yaşa, cinsiyete ve boya göre sağlıklı aralıkların çok üzerinde kiloda olmayı ifade ediyor. Bu durum, ilerleyen yaşlarda tip 2 diyabet, kalp hastalıkları ve bazı kanser türleri gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor.

OKUL KANTİNİNDEKİ ÜRÜNLER VE FAST FOOD REKLAMLARI KÖTÜ ETKİLİYOR

Rapora göre, çocukların sağlıksız beslenme alışkanlıkları bireysel tercihlerden çok, çevrelerinde maruz kaldıkları gıda ortamları tarafından şekilleniyor. Ultra işlenmiş ve fast food gıdalar; şeker, rafine nişasta, tuz, sağlıksız yağlar ve katkı maddeleri bakımından yüksek olup, market raflarında ve okul kantinlerinde yoğun şekilde yer alıyor. Bu ürünler, aynı zamanda dijital platformlarda yapılan reklamlarla çocuklara doğrudan pazarlanıyor.

UNICEF’in 170’ten fazla ülkede 64.000 gençle yaptığı küresel ankette:

• Gençlerin %75’i son bir haftada şekerli içecekler, abur cuburlar ya da fast food ürünlerinin reklamını gördüğünü söyledi.

• %60’ı bu reklamların, onları bu ürünleri tüketmeye daha çok teşvik ettiğini söyledi.

• Çatışma bölgelerinde bile gençlerin %68’i bu reklamlara maruz kaldığını belirtti.

SADECE BİREYİ DEĞİL ÜLKE EKONOMİSİNİ DE ETKİLİYOR

Çocukluk çağında obeziteye karşı etkili önlemler alınmazsa, ülkeler yalnızca sağlık değil, ekonomik açıdan da büyük kayıplarla karşı karşıya kalabilir. 2035 yılına gelindiğinde, dünya genelinde obezite ve fazla kilonun ekonomik yükünün yıllık 4 trilyon doları geçmesi bekleniyor.

Raporda, olumlu örneklere de yer veriliyor. Meksika, çocuklar arasında obezitenin yaygın olduğu ülkelerden biri. Ülkede çocukların günlük kalorilerinin yaklaşık %40’ı şekerli içecekler ve ultra işlenmiş gıdalardan geliyor. Bu duruma karşılık olarak hükümet, okullarda bu ürünlerin satışını ve dağıtımını yasakladı. Bu adım, 34 milyondan fazla çocuğun beslenme ortamını olumlu yönde etkiledi.

"VAKİT KAYBETMEDEN HAREKETE GEÇMELİYİZ"

Catherine Russell, alınacak önlemlerin önemini vurgularken “Birçok ülkede çocuklarda hem bodurluk hem de obezite aynı anda görülüyor. Bu, çift yönlü bir yetersiz beslenme krizi. Sorunu çözmek için hedefe yönelik ve kapsamlı müdahalelere ihtiyaç var,” ifadesini kullandı. Russell, çağrısını şu sözlerle yineledi:

“Her çocuğun sağlıklı büyümesi ve gelişimi için besleyici, güvenli ve ulaşılabilir gıdalara erişimi bir hak olmalı. Bu hakkı korumak ve hayata geçirmek için vakit kaybetmeden harekete geçmeliyiz.”