Türkiye’de boşanma dosyaları artıyor: Toplumsal dinamikler, hukuki süreçler ve uzman desteği

TÜİK’in son verileri, boşanma oranlarında artışa işaret ediyor. Ekonomik koşullar, aile içi iletişim sorunları ve toplumsal beklentiler, boşanma davalarının seyrini belirliyor. Uzmanlar, hem hukuki hem de psikososyal desteğin önemini vurguluyor.

Boşanma Oranlarındaki Güncel Tablo

Türkiye’de evlilik ve boşanma istatistikleri, aile yapısının değişimini yansıtıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2024 verilerine göre kesinleşen boşanma sayısı 187 bini geçti. Bu rakam, her 1000 evlilikten yaklaşık 25’inin boşanma ile sonuçlandığını gösteriyor. Ankara, İstanbul ve İzmir gibi büyükşehirlerde bu oran ülke ortalamasının üzerinde seyrediyor.

Sosyologlara göre, kentleşme, bireyselleşme eğilimi, kadınların iş gücüne katılımı ve ekonomik baskılar boşanma kararlarında etkili faktörler. Özellikle büyük şehirlerde yaşayan çiftler, barınma maliyetleri, iş stresi ve çocuk bakımı gibi başlıklarda daha fazla yük altında olduklarını dile getiriyor.

Boşanmanın Toplumsal Nedenleri

1. Ekonomik Zorluklar: Enflasyon ve işsizlik oranlarının artışı, ev içi huzursuzluklara yol açıyor.
2. İletişim Sorunları: Uzmanlara göre çiftlerin en sık yaşadığı problem sağlıklı iletişim kuramamak.
3. Aile Baskısı: Geniş ailelerin müdahaleleri, özellikle genç çiftlerde çatışmalara neden olabiliyor.
4. Şiddet ve Güven Sorunları: Fiziksel veya psikolojik şiddet, boşanma dosyalarının en kritik gerekçelerinden biri.
5. Sadakat ve Güven: Aldatma ve güven kaybı, mahkemelere taşınan dosyaların önemli bir kısmını oluşturuyor.

Hukuki Boyut: Çekişmeli ve Anlaşmalı Boşanmalar

Boşanma davaları genellikle anlaşmalı ve çekişmeli olarak ikiye ayrılıyor.

• Anlaşmalı boşanma: Tarafların velayet, mal paylaşımı ve nafaka gibi konularda mutabakata varmasıyla süreç hızlı sonuçlanıyor.
• Çekişmeli boşanma: Çiftlerin temel konularda uzlaşamaması nedeniyle dava yıllarca sürebiliyor.

Uzmanlar, çekişmeli dosyalarda tarafların yıpranmasını azaltmak için arabuluculuk ve uzlaşma yöntemlerinin daha fazla teşvik edilmesi gerektiğini vurguluyor.

Çocuk Velayeti ve Nafaka Düzenlemeleri

Boşanma süreçlerinin en hassas konularından biri çocuk velayeti. Mahkemeler, çocuğun üstün yararı ilkesine dayanarak karar veriyor. Son yıllarda ortak velayet talepleri de artmaya başladı.

Nafaka tartışmaları ise kamuoyunda sürekli gündemde. Yoksulluk nafakasının süresi, miktarı ve güncellenme koşulları zaman zaman tartışmalara yol açıyor. Aile hukukçuları, nafaka düzenlemelerinin hem tarafların adil şekilde korunması hem de sosyal denge açısından önem taşıdığını belirtiyor.

Boşanmanın Psikolojik Etkileri

Psikologlar, boşanmayı yalnızca hukuki değil, aynı zamanda psikososyal bir süreç olarak değerlendiriyor.

• Ebeveynler için: Ayrılık, stres, kaygı ve özgüven sorunlarına neden olabiliyor.
• Çocuklar için: Velayet sürecinde ebeveynler arası çatışmaya maruz kalmak, akademik başarı ve sosyal uyum üzerinde olumsuz etkilere yol açabiliyor.

Bu nedenle aile danışmanlığı, psikolojik destek ve pedagojik danışmanlık hizmetleri boşanma sürecinin ayrılmaz bir parçası olarak görülüyor.

Ankara Örneği: Büyükşehirlerde Boşanma Dinamikleri

Ankara’da boşanma oranları, Türkiye ortalamasının üzerinde seyrediyor. Başkentte özellikle kamu çalışanları, üniversite personeli ve öğrenci nüfusunun yoğunluğu, boşanma davalarının çeşitliliğini artırıyor.

Hukuk çevreleri, Ankara avukat verilerine göre; görülen dosyalarda mal paylaşımı ve çocuk velayeti konularının sıkça gündeme geldiğini, ayrıca yüksek sayıda çekişmeli dava dosyasının mahkemeleri meşgul ettiğini belirtiyor. Vatandaşların bilgi arayışında çevrim içi platformlarda Ankara boşanma avukatı aramalarının artması da bu eğilimin dijital yansıması.

Uluslararası Karşılaştırmalar

Avrupa ülkelerinde boşanma oranları Türkiye’ye kıyasla daha yüksek. Almanya, Fransa ve İskandinav ülkelerinde her iki evlilikten biri boşanma ile sonuçlanabiliyor. Ancak bu ülkelerde sosyal devlet mekanizmaları, boşanma sonrası ekonomik ve psikolojik destek süreçlerini daha sistematik hale getiriyor.

Türkiye’de ise boşanma sonrası özellikle kadınların ve çocukların ekonomik olarak korunması gerektiği sıkça dile getiriliyor. Kadın istihdamının düşük olduğu bölgelerde, boşanmanın yarattığı maddi zorluklar daha ağır hissediliyor.

Medyanın Boşanma Olgusu Üzerindeki Etkisi

Televizyon dizileri, sosyal medya içerikleri ve haberler, toplumun boşanma algısını da şekillendiriyor. Medyada yer alan ünlü boşanmaları, vatandaşların kendi karar süreçlerini doğrudan etkileyebiliyor. Uzmanlar, medyanın bu konuda sorumlu dil kullanması gerektiğini vurguluyor.

Boşanma ve Arabuluculuk Uygulamaları

Adalet Bakanlığı verilerine göre, 2023’ten itibaren aile hukukunda arabuluculuk uygulamaları gündemde daha fazla yer buldu. Özellikle mal paylaşımı ve nafaka gibi ekonomik boyutlu konularda arabuluculuk, mahkemelerin iş yükünü azaltıyor.

Arabuluculuk sürecinde tarafların daha kısa sürede çözüme ulaşması, boşanmanın yıpratıcı etkilerini hafifletiyor. Bu nedenle hukukçular, aile arabuluculuğunun yaygınlaştırılmasını destekliyor.

Toplumda Boşanma Sonrası Hayat

Boşanma sonrası hayat, bireyler için yeni bir başlangıç anlamına geliyor. Ancak ekonomik bağımsızlık, çocukların bakımı ve toplumsal bakış gibi faktörler bu süreci zorlaştırabiliyor. Sosyologlar, boşanma sonrası yeniden evliliklerin Türkiye’de özellikle erkekler arasında daha yaygın olduğunu belirtiyor. Kadınlar ise ekonomik bağımsızlık kazandıkça kendi hayatlarını kurmayı daha fazla tercih ediyor.

Akademik Çalışmalar ve İleriye Dönük Tahminler

Üniversitelerde yapılan aile sosyolojisi araştırmaları, önümüzdeki yıllarda boşanma oranlarının sabit kalmakla birlikte, boşanma nedenlerinin çeşitleneceğini öngörüyor. Teknolojik gelişmeler, sosyal medya ilişkileri ve dijital iletişim sorunları yeni boşanma gerekçeleri olarak öne çıkabilir.

Hukukçular ise aile hukukunda daha fazla uzmanlaşmanın, boşanma davalarının daha sağlıklı yönetilmesine katkı sağlayacağını ifade ediyor.

Türkiye’de boşanma, artık yalnızca bir istatistik değil; toplumsal, ekonomik ve kültürel bir olgu. Boşanma oranlarındaki artış, hukuki süreçlerde uzman desteğini ve psikososyal destek mekanizmalarının güçlendirilmesini zorunlu kılıyor. Ankara ve diğer büyükşehirlerde yaşanan dinamikler, boşanmanın gündelik hayatın önemli bir parçası haline geldiğini gösteriyor.

Gelecekte, toplumun bu olguyu daha sağlıklı karşılayabilmesi için hukuk, psikoloji ve sosyal politikaların ortak zeminde buluşması bekleniyor. Boşanmanın yıpratıcı etkilerini azaltmanın yolu, hem hukuki temsilin hem de toplumsal desteğin birlikte kurgulanmasından geçiyor.